جواب : سیمان هیدرولیکی از آسیاب كردن كلینکر سیمان بوجود می آید. این سیمان با آب واكنش شیمیایی داده (هیدراسیون) و در پی این واكنش سخت شدن سیمان اتفاق می افتد.
سوالات متداول
گروت چیست؟
جواب : گروت مخلوطی از مواد سیمانی و آب می باشد كه در بعضی از مواقع در تركیب آن از سنگدانه های ریز نیز استفاده می شود
ملات چیست؟
ملات تركیبی از خمیر سیمان و سنگدانه های ریز می باشد.
بتن چیست؟
پدیده زنده بتن، تركیبی از زیر سیستم های خمیر سیمان (سیمان و آب)، سیستم حباب هوا، سیستم افزودنی ها، سیستم سنگدانه(شن و ماسه) و سیستم حد فاصل این اجزاء می باشد. در بعضی از مواقع، در تركیب خمیر سیمان از پوزولان ها نیز استفاده می شود.
مساله اصلی در تعیین نسبت های اختلاط بتن چیست؟
یافتن تركیبی از سیمان و سنگدانه بگونه ای كه تركیب حاصله جوابگوی كلیه مشخصات فنی مورد نیاز سازه و یا سازه های بتنی خاص باشد.
چه فاکتورهایی را باید در تعیین نسبت های اختلاط بتن مد نظر قرار داد؟
فاكتورهای اصلی عبارتند از:
– مشخصات مربوط به جاگیری بتن
– روابط بین میزان سیمان، نسبت آب به سیمان، دانه بندی سنگدانه ها و مقدار آب نهایی در واحد حجم بتن.
– مقاومت مورد انتظار
– كیفیت بتن از نظر مقاومت در برابر شرایط محیطی
– اقتصادی بودن بتن
نحوه تاثیر مقدار اختلاط هر یک از اجزا تشکیل دهنده بتن در خواص نهایی آن به چه 7 صورتی است؟
وجود هر یک از اجزا اصلی بتن به منظور تولید و ساخت بتن ضروری است، لیکن هر یک از اجزا می توانند تاثیرات نامطلوبی بر خواص بتن تازه اختلاط یا بتن سخت شده داشته باشد.
کیفیت: سیمان و سنگدانه ها عامل ایجاد مقاومت، دوام و پایداری حجم در بتن بوده و وجود آب بیش از اندازه در بتن منجر به پایین آمدن شدید كیفیت آن خواهد شد.
کارپذیری: سیمان و آب یک خمیر كارپذیر را در بتن بوجود می آورند. وجود بیش از اندازه سنگدانه های مورد نیاز در بتن، منجر به عدم كارایی مخلوط بتنی می گردد.
جنبه اقتصادی: سنگدانه ها و آب، ارزانترین اجزا تشکیل دهنده بتن می باشند. در صورت استفاده بیش از اندازه سیمان در بتن، مخلوط حاصله از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بود.
چه عواملی باعث سخت شدگی سیمان هیدرولیکی (یا بتن) می گردد؟
ساختار خمیر سیمان در پی واكنش شیمیایی فازهای سیمان هیدرولیکی با آب (هیدراسیون) به آهستگی شکل گرفته و با پیوند ذرات سنگدانه های ریز و درشت به مرور زمان سخت شدگی بتن ایجاد می گردد.
سیلیکات كلسیم هیدراته حاصل از هیدراسیون سیمان و آب از بیشترین میزان واكنش ، برخورد می باشند و تا زمانی كه رطوبت و ذرات سیمان هیدراته نشده حضور داشته باشند هیدراسیون ادامه یافته و بتن افزایش مقاومت و دوام پیدا می كند.
آیا ویژگی های بتن برای ساخت سازه های با دوامِ مقاوم و ایمن به اندازه کافی 9 شناخته شده است و یا به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است؟
پاسخ در هر دو زمینه فوق مثبت می باشد، از طرفی اصول ساخت بتن و قوانین رفتار غیر خطی بتن با توجه به تحقیقات و مطالعات گسترده به اندازه كافی شناخته شده است كه این شناخت، احتیاجات مهندسین در زمینه های طراحی، ساخت و بر پا نمودن سازه ها را پاسخگو است. لیکن هنوز تحقیقات در زمینه بتن ادامه دارد، زیرا پیشرفت علوم و فنون مختلف؛ ابداع ماشین آلات جدید و طراحی انواع سازه ها، مطالعه و تکامل خواص بتن را ناگریز می نماید. همچنین در صورتی كه بتن همچنان به عنوان یک ماده اصلی در ساخت و سازهای با دوامِ مقاوم مطرح باشد، با توسعه اطلاعات و دانش تئوری و توانایی های فنی كاربردی حاصل از تحقیقات و تجربیات مستمر باید بتوان پاسخگوی ملزومات جدید مورد نیاز در آینده بود.
لازمه داشتن یک سازه بتنی موفق چیست؟
طبق اولین كتاب مقدماتی بتن، بتن سازه ای باید مقاومت كافی و مناسب را به منظور حمل بارهای وارده داشته باشد. همچنین باید قادر به تحمل شرایط محیطی فعال كه در معرض آن قرار دارد نیز باشد. در نهایت نیز تولید این بتن باید از نظر اقتصادی در مقایسه با سایر مواد جایگزین كه از نظر مقاومت و دوام با آن برابری می نماید مقرون به صرفه باشد. ، موارد فوق را می توان در چهار واژه مقاومت، دوام، پایایی در برابر فروپاشی و صرفه اقتصادی خلاصه نمود.
به منظور اطمینان از حصول سازه ای با دوامِ مقاوم 11 صحیح اجزاء چه مواردی دیگری را باید مد نظر قرار داد؟
طبق ACI 304R، اهم ملزومات در این زمینه مربوط به مراحل اندازه گیری اختلاط، انتقال، استقرار، عمل آوری نظارت و بازرسی می باشد.
الف) تمام مصالح باید مطابق با مشخصات فنی باشند.
ب) شیوه های نگهداری، حمل و اندازه گیری تمامی اجزا باید به گونه ای باشد كه بتوان مخلوط مورد نظر را در هر زمان به دقت تهیه نمود.(ACI 213 , 221)
ج) بتن بایستی به اندازه كافی مخلوط شده و روشهای اتخاذ شده برای انتقال و استقرار آن بگونه ای باشند كه از جداشدگی و هدر رفتن اجزای آن جلوگیری نماید. همچنین بتن متراكم شده باید همگن بوده و فاقد سطوح كرمو باشد .(ACI 309)
د) چیدمان درزها و شیوه هایی كه به منظور ایجاد پیوستگی بین استقرارهای متوالی بتن مورد دارای جزئیات مهمی بوده كه می توانند اثر حیاتی بر عملکرد سازه ، استفاده قرار می گیرند داشته باشد. حتی اگر خود بتن بادوام باشد. سیستم زهشکی باید در نقشه سازه ها پیش بینی شود .سیستم زهکشی از تشکیل نواحی اشباع دائم كه نسبت به سایر قسمت های سازه آمادگی، بیشتری را برای تخریب در برابر نم زدن نشان می دهند جلوگیری می كند (ACI 210.2 R , 325.9 R).
ه) عمل آوری بتن را نباید نادیده گرفت. این مرحله شامل مراقبت از بتن در برابر دماهای بالا و نیز تأمین رطوبت در سنین اولیه بتن می باشد. (عمل آوری مناسب توسط آب به عنوان كم هزینه ترین شیوه ممکن به منظور افزایش مقاومت و دوام سازه مطرح می گردد.) (ACI 308, 305, 306).
و) بازرسی دقیق باید در تمام مراحل ذكر شده انجام شود.
سن بتن چه تأثیری بر آن دارد؟
اگرچه در بیشتر مواقع، بتن با گذر زمان گیرش یافته، سخت شده، كسب مقاومت كرده و نفوذ پذیری كمتری را نشان می دهد. اما موارد فوق، همواره صادق نیست و در صورتی كه بتن در شرایط بسیار سرد نگهداری شود و یا در حالتی قرار گیرد كه هیچ گونه رطوبتی موجود نباشد، هیچکدام از موارد فوق اتفاق نمی افتد.
تعدادی یا حتی می توان گفت اغلب بتن ها در شرایط بهره برداری دارای پتانسیل تخریبی هستند .در صورتی كه بتن در برابر این شرایط آمادگی لازم را نداشته باشد ممکن است با گذر زمان به آهستگی تخریب شود .البته باید توجه داشت كه گذر زمان تنها عامل این اتفاقات نمی باشد.
_______________________اجزای تشکیل دهنده سیستم زنده بتن_______________________
سیمان پرتلند چیست؟
سیمان پرتلند محصولی است كه از طریق آسیاب كردن كینکر بدست می آید و از سیلیکات های كلسیم هیدرولیکی و مقداری سولفات كلسیم كه معمولاً به عنوان افزودنی به آن اضافه می گردد تشکیل شده است.
این محصول برای اولین بار در سال 1311 توسط یک بنای انگلیسی به نام Joseph Aspdin استفاده شد؛ از آنجایی كه محصول حاصل از عمل هیداراتاسیون شبیه سنگ های جزیزه پرتلند در انگلستان بود به عنوان سیمان پرتلند معروف گردید.
سیمان پرتلند از 4 فاز اصلی سه كلسیم سیلیکات ،دو كلسیم سیلیکات، سه کلسیم آلومیناتو چهاركلسیم آلومینات فریت تشکیل شده است.
مقاومت، دوام و سایر خواص بتن به طور عمده حاصل از هیدراسیون C2S و C3S می باشند
اولین بار سیمان پرتلند به چه شکلی استفاده شد؟
اولین بار سیمان پرتلند در مالت مورد استفاده قرار گرفت و با افزایش اطمینان به آن،استفاده از این سیمان همراه با سنگدانه های شکسته شده در تركیب بتن نیز معمول گشت.
با پذیرش عمومی و رواج بتن مسلح در قرن 19 ،سیمان پرتلند به سرعت به یکی از بهترین محصوالت تجاری تولیدی تبدیل گشت. از نیمه دوم قرن بیستم استفاده از سیمان پرتلند به قدری گسترش یافت كه امروزه تقریباً هیچ ساخت و سازی بدون وجود بتن سیمان پرتلندی در بعضی از قسمت های آن قابل انجام نمی باشد.
مواد اولیه مورد استفاده در تولید سیمان پرتلند کدامند؟
دو ماده اصلی در ساخت سیمان پرتلند مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از: مواد آهکی از قبیل سنگ آهک، گچ، شیل، كالک و مارل و مواد رسی با میزان سیلیس و آلومین بالا از قبیل رس، شیل یا سرباره كوره آهن گدازی. البته میزان كمی آهن نیز لازم می باشد. باید توجه داشت تركیب این دو ماده اصلی در رسوباتی كه به طور طبیعی تشکیل شده اند، نیز یافت می شود. به منظور اطمینان از تولید محصول یکنواخت، نسبت های تركیبی مواد اولیه باید كنترل گردند.
سیمان پرتلند چگونه ساخته می شود؟
ابتدا مواد خام آسیاب شده با یکدیگر مخلوط شده، سپس در كوره های گردان كه ممکن است بیش از 113 متر طول و 1 متر عرض داشته باشند، تا دمای حدود 1113 درجه سانتیگراد (تا ابتدای فاز ذوب) حرارت می بینند. ماده حاصل كه بخشی از آن نیز ذوب شده است، از كوره خارج می شود. این ماده به كلینکر سیمان معروف است. كلینکر سیمان دارای ذرات تقریباً مدور (گلوله ای) بوده كه بزگترین اندازه آنها تقریباً به اندازه یک توپ گلف می باشد. كلینکر سرد شده و به صورت پودر بسیار نرم آسیاب می گردد. این محصول سیمان پرتلند نامیده می شود.
در هنگام آسیاب كلینکر، به منظور كنترل خواص گیرش مقدار كمی در حدود 1 تا 1 درصد وزنی سولفات كلسیم )گچ( اضافه می گردد. برای تولید سیمان های هوا داده شده، در مرحله آسیاب كردن كلینکر به آن ماده هوازا استفاده می شود.
هدف از استفاده از سولفات کلسیم (گچ)در سیمان چیست؟
در بتن های نوین به منظور استفاده بهینه از سیمان، نرخ سخت شدن خمیر سیمان باید در محدوده مشخصی قرار گیرد. در صورتی كه واكنش ها بسیار سریع انجام شوند، گیرش آنی اتفاق افتاده و به تبع آن سیمان به سرعت سفت می شود و در صورتی كه واكنش ها خیلی آرام صورت گیرند، كسب مقاومت با تأخیر انجام می شود. بنابراین كنترل نرخ اولیه واكنش ها از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
شیمیدان ها معتقدند كه برای هر تركیبی از مواد اولیه و ضریب بندی ذرات سیمان،مقادیر بهینه ای از سولفات كلسیم وجود دارد كه در یک دمای مشخص با افزودن به سیمان بیشترین مقاومت، كمترین جمع شدگی در اثر خشک شدن و حداقل تورم در حالت مرطوب را بوجود می آورد. این مقدار بهینه با استفاده از افزودنی های شیمیایی تغییر می كند. حداكثر مقدار سولفات كلسیم (بر حسب SO3) بر اساس آیین نامه های مربوط به سیمان پرتلند (ASTM C150 )و سیمان های هیدرولیکی آمیخته (ASTM C595 )تعیین می گردد.
آیا تفاوت در مواد اولیه یا نسبت های ترکیبی فازها در کلینکر 18 هیدراسیون سیمان و خواص حاصل از آن تأثیر می گذارد؟
بله. به طور مثال با افزایش درصد آهک نسبت به سیلیس، سرعت كسب مقاومت و نرخ تولید گرمای حاصل از آن افزایش می یابد. همچنین مقاومت بتن در برابر حمله سولفات ها عموماً با مقدار كلسیم سیلیکات در سیمان رابطه عکس دارد.(ACI 225R)
میزان نرمی کلینکر آسیاب شده چه تاثیری بر روی خواص سیمان می گذارد؟
جواب : نرمی بیشتر سیمان نوع III به نوع ASTM C150) I) باعث افزایش نرخ هیدراسیون سیمان شده و به تبع آن نرخ كسب مقاومت و نرخ آزاد شدن حرارت نیز افزایش می یابد. همچنین با افزایش نرمی سیمان میزان آب اختلاط لازم برای دستیابی به یک قوام معین افزایش یافته و آب انداختگی نیز كاهش می یابد.
چه عواملی در فرآیند تولید سیمان بر خواص سیمان اثر می گذارند؟
بلافاصله پس از سرد شدن كلینکر، فازهای اصلی سیمان در دماهای كمتر از دمای ذوب تشکیل می گردند. بنابراین نرخ سرد شدن كلینکر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نسبت های این فازها كه توسط تركیب شیمیایی مواد اولیه داخل كوره كنترل می گردند و میزان نرمی كلینکر آسیاب شده، خصوصیات زیادی از سیمان را تحت تاثیر قرار می دهند.
آیا مشخصات فنی استانداردی برای انواع سیمان ها وجود دارد؟
بله، مشخصات فنی استاندارد سیمان پرتلند در ASTM C150 آمده است. طبق این استاندارد پنج نوع سیمان مختلف تعریف شده است:
نوع I: محصول استانداردی است كه استفاده فراوان داشته و در مورد درصد اكسیدهای اصلی در آن (SiO2 , Al2O3 , Fe2O3 , CaO) هیچ محدودیتی وجود ندارد. این سیمان به سیمان پرتلند معمولی نیز معروف است.
نوع II:این سیمان به علت محدودیت های مشخصی كه در ارتباط با اجزاء تشکیل دهنده آن اعمال شده است، مقاومت متوسطی را در برابر حمله سولفات ها نشان می دهد. ، حرارت زایی این سیمان در بین سیمان نوع I و نوع IV (سیمان با حرارت زایی کم) قرار دارد. از اینرو در بعضی از اوقات از این سیمان به عنوان سیمان با حرارت زایی متوسط یاد می شود.
نوع III: سیمان پرتلند با مقاومت اولیه بالا، اغلب با ریزتر آسیاب كردن كینگر نوع I و با تغییر تركیبات شیمیایی سیمان حاصل می شود.
نوع IV : سیمان پرتلند با حرارت زایی كم كه تولید آن در ایران رایج نمی باشد.
نوع V : سیمان پرتلند ضد سولفات كه محدودیت های كافی در تركیبات آن اعمال شده است.
همچنین می توان سیمان پرتلند را مطابق با ASTM C1157 و بر اساس ضابطه عملکرد استاندارد سیمان هیدرولیکی به صورت زیر دسته بندی كرد:
نوع GU, استفاده معمولی
نوع HE, مقاومت اولیه بالا
نوع MS ، مقاومت متوسط در برابر سولفات
نوع HS ، مقاومت بالا در برابر سولفات
نوع MH، حرارت زایی متوسط،
نوع LH ، حرارت زایی پایین
سیمان پرتلند همچنین در تولید سیمان های آمیخته مطابق ASTM C595 و یا ASTM C1157 مورد استفاده قرار می گیرد.
منظور از عدم سلامت سیمان چیست؟ چگونه می توان آن را تشخیص داد و از آن جلوگیری کرد؟
انبساط بیش از اندازه بتن بعد از گیرش ، نشان دهنده عدم سلامت سیمان می باشد. در گذشته ناپایداری سیمان مشکل غیر قابل حلی به حساب می آمد. ولی امروزه در بیشتر مواقع با تولید بهتر به همراه آزمایش ها و كنترل های مناسب از این امر جلوگیری می شود . عدم سلامت سیمان ناشی از وجود میزان مشخصی از آهک آزاد و منیزیم در كلینکر است كه در اثر هیدراسیون منجر به انبساط بیش از اندازه و خرابی بتن می گردد. عدم سلامت سیمان ASTM C151 تعیین می گردد. با به حداقل رساندن میزان عوامل منبسط شونده مطابق با كه به آنها اشاره شد می توان از انبساط بیش از اندازه بتن جلوگیری كرد.
عوامل اساسی در ناپایداری سیمان پرتلند کدامند؟
وجود درصد اندكی آهک (CaO) تركیب نشده سوخته شده (Hard-Burned)یا منیزیم (MgO) تركیب نشده سوخته شده باعث ناپایداری سیمان پرتلند می گردد.
هیدراته شدن اكسیدهای فوق الذكر به آرامی و پس از سخت شدن خمیر سیمان و یا بتن آغاز می گردد. هیدراته شدن این اكسیدها انبساط شدیدی را به دنبال خواهد داشت كه در اغلب مواقع سازه های بتنی را با خطرات جدی مواجه می سازند. انبساط اكسید آهک آزاد در سیمان چند ماه پس از ساخت بتن و انبساط ناشی از وجود منیزیم حتی در سال های بعد بروز می كند.
علت گیرش کاذب چیست؟
گیرش كاذب، شکلی از سفت شدن زودرس خمیر سیمان یا بتن می باشد كه در فاصله زمانی 1 تا 5 دقیقه بعد از اختلاط ایجاد می گردد. گیرش كاذب با ادامه اختلاط یا با اختلاط مجدد از بین می رود و به همین علت در پروژه هایی كه بتن با كامیون مخلوط كن به آنجا حمل می گردد و یا در پروژه هایی كه از دستگاه اختلاط مركزی استفاده می شود و بتن در راه انتقال به محل كارگاه به همزده می شود این موضوع اهمیت چندانی ندارد. رایج ترین علت این پدیده ، وجود گچی است كه بخشی از آب خود را از دست داده است. (گچ زنده ، H2O½CaSO ) گچ زنده در اثر آسیاب گچ با كلینکر در دمای بسیار بالا حاصل می گردد و در زمان افزودن آب به سیمان فوراً شروع به هیدراته شدن می كند و سخت می گردد. اختلاط مجدد باعث برطرف شدن این سفتی كاذب و شکل گیری هیدراسیون معمول می شود. به منظور پایین تر نگهداشتن دما از نقطه آب زدایی گچ، كلینکر باید قبل از آسیاب شدن سرد شود.
منظور از سیمان داغ چیست؟
در فاصله زمانی بین آسیاب و تحویل سیمان، فرصت اندكی برای از دست دادن گرمای سیمان وجود دارد. خصوصاً وقتی كه حجم و سرعت فعالیت های ساخت و ساز زیاد بوده و درخواست تحویل سیمان بالا باشد. بتن داغ در هوایی با درجه حرارت بالا، رطوبت زیادی را از طریق تبخیر از دست داده و سریع سخت می گردد. بنابراین در فرآیند استقرار بتن اثر گذاشته و امکان ترک خوردگی را نیز افزایش می دهد. گرمتر از بقیه مصالح مصرفی می باشد، غالباً ، با توجه به این كه سیمان تازه آسیاب شده به عنوان دلیل اصلی ایجاد این مشکلات محسوب می شود. بنابراین برای جلوگیری از این سانتیگراد در نظر گرفته می شود. 11 دمای سیمان مصرفی در بتن حداكثر ،مشکلات (ACI 305R)
در 20 سال اخیر چه تغییرات قابل توجهی در ارتباط با خواص سیمان پرتلند تولید شده رخ داده است؟
بیشترین تغییرات قابل توجه در تولید سیمان پرتلند مربوط به حصول مقاومت های اولیه بالاتر برای بتن بوده است. به این منظور در صنعت سیمان میزان كلسیم – به تبع آن مقدار –C3S و نرمی سیمان افزایش یافته است كه تقریباً اثر مشابهی در افزایش مقاومت 7 و 28 روزه دارد. در برخی از كشورها، مقاومت اولیه بالاتر با استفاده از سیمان نوع II و V با نرمی بیشتر حاصل شده است. تغییر اساسی دیگری كه در این زمینه شکل گرفته، كنترل میکروسکوپی و نانویی تركیب و ریز ساختار كلینکر می باشد(ACI 225R)
در صورت عدم وجود سیمانهای تیپ IV و V از چه شیوه های جایگزینی می توان استفاده کرد؟
در این شرایط با استفاده از پوزولانها و سرباره كه معمولاً در دسترس می باشند می توان دما و حمله سولفات ها را به نحو شایسته ای كنترل نمود.( ACI 201.2R)
چگونه مشخصات سیمان بر مقاومت فشاری بتن اثر می گذارد؟
مقاومت فشاری سیمان به طور اساسی تحت اثر میزان نسبی CaOو نرمی ذرات می باشد. استفاده از C3S بیشتر در مقایسه با C2S در سیمان های با نرمی مشابه باعث ایجاد مقاومت اولیه بالاتر می گردد. لازم بذكر است، در سیمان های با میزان آهک یکسان و با نرمی بیشتر مقاومت كسب شده در سنین مختلف همواره مشابه نمی باشد.
بعضی سیمان ها سرعت كسب مقاومت اولیه بالایی دارند و بعضی دیگر افزایش مقاومت بیشتری را در دوره های بلند مدت نشان می دهند. این موضوع تنها در مورد انواع سیمان های پرتلند اشاره شده در ASTM C1 صادق نبوده بلکه تا حدودی در مورد سیمان هایی كه از یک نوع بوده ولی در كارخانه های مختلف تولید شده اند، نیز صادق است.
سیمان های آمیخته چه موادی هستند و آیا دارای مشخصات فنی استاندارد می باشند؟
در استاندارد ASTM C595 ، مشخصات فنی سیمان های آمیخته كه مخلوطی از كلینکر سیمان پرتلند با میزان مناسبی از سرباره كوره آهن گدازی یا پوزوالنهای طبیعی یا مصنوعی می باشد، ارائه شده است. سیمان های آمیخته شامل سیمان پرتلند، سرباره كوره آهن گدازی، سیمان پرتلند پوزوالنی و سیمان سرباره ای می باشد كه بر اساس نحوه عملکردشان در
استاندارد ASTM C 1157 مورد بررسی قرار گرفته اند.
منظور از سیمان منبسط شونده چیست؟
سیمان منبسط شونده (بدون جمع شدگی) (ASTM C845) كه در ساخت بتن بدون جمع شدگی مورد استفاده قرار می گیرد، تمایل به ایجاد ترک خوردگی حاصل از جمع شدگی ناشی از خشک شدن را در سازه ها، كف ها و دال های بتنی به حداقل می رساند (ACI 223) زمانی كه كف دال طبقه ها یا عضو و یا سازه ای توسط اصطکاک بستر یا آرماتورها اجزای دیگر در برابر جمع شدگی ناشی از خشک شدن مقید شده باشند، تنش های كششی توسعه می یابند. بتن بدون جمع شدگی طوری نسبت بندی شده است كه حجم بتن بعد از گیرش و در طی سنین اولیه سخت شدگی، افزایش یافته و وقتی كه توسط آرماتورها به طور صحیح مقید شده باشد، انبساط موجب القاء تنش در آرماتورها و ایجاد فشار در بتن می شود. در خشک شدن های بعد از این دوره، ممکن است جمع شدگی به جای ایجاد تنش های كششی منجر به ترک خوردگی گردد.
پوزولان چیست؟
پوزولان یک ماده سیلیسی غیر متبلور یا آلومینیومی- سیلیسی است كه خود به تنهایی دارای خاصیت چسبندگی مواد سیمانی نمی باشد و یا خاصیت چسبندگی آن اندک است. پوزوالن ها دارای ذرات ریزی می باشند كه در حضور آب و در دماهای معمولی به صورت شیمیایی با هیدروكسیدكلسیم Ca(OH)2 واكنش می دهند. در پی لین واكنش محصولاتی با خواص شیمیایی شکل می گیرند. از اینرو پوزولان ها در گروه مواد سیمانی طبقه بندی می شود. به طور كلی پوزولان در دو گروه پوزولان های طبیعی (ACI 233.1R) وپوزولان های مصنوعی (خاكستر بادی ACI 232.2R و میکروسیلیکا ACI 234R) طبقه بندی می شوند.
توضیحات انواع پوزولانها و مشخصات مربوط به آنها در ASTM C618 و ASTM C1240 آمده است.
نقش پوزولان در بتن چیست؟
بر اساس تعریفی كه ارائه شد، پوزولان با هیدروكسید كلسیم یا آهک آزاد حاصل از واكنش هیدراسیون در بتن تركیب شده و در پی آن سیلیکات كلسیم هیدراته كه مشابه محصول حاصل از هیدراسیون سیمان پرتلند می باشد، تشکیل می گردد. این محصول موجب افزایش مقاومت، كاهش نفوذپذیری، افزایش مقاومت در برابر حمله سولفات ها و كاهش انبساط ناشی از واكنش قلیایی- سیلیسی می گردد. استفاده از پوزولان ها با توجه به شکل، بافت سطحی و نرمی ذرات ممکن است، موجب افزایش و یا كاهش آب مورد نیاز در اختلاط بتن شود. خاكستر بادی معموالً آب مورد مصرف را كاهش می دهد. در صورتی كه اغلب پوزولان های دیگر، آب مورد نیاز را افزایش می دهند. همچنین پوزولان ها به علت نرمی با، آب انداختگی را كاهش می دهند و افزایش دما آنها هنگامی كه به مقدار زیاد مورد استفاده قرار می گیرند (بیش از %15 مواد سیمانی) به علت نرخ پایین واكنش های شیمیایی آنها، كمتر خواهد بود.
پوزولان در بتن چگونه استفاده می شود؟
پوزولان به عنوان جزئی از مواد سیمانی یا سیمان هیدولیکی آمیخته در نظر گرفته شده (ASTM C595 و ASTM C1157) و یا به صورت بخشی جداگانه در مخلوط بتن مورد استفاده قرار می گیرند.
استفاده از پوزولان در بتن حجیم یا در سازه های عظیم بتنی چه مزایایی دارد؟
استفاده از پوزولان به عنوان قسمتی از مواد سیمانی به مقدار زیاد (معموالً بیشتر از %15 وزن مواد سیمانی با توجه به میزان و سن مقاومت مورد نظر) در مقایسه با سیمان پرتلند، دمای ایجاد شده ناشی از هیدراسیون را به نصف تقلیل می دهد. از اینرو در كنترل اختلاف حرارتی كه در اثر خنک كردن بتن ایجاد شده و باعث ترک خوردگی می شود، مؤثر می باشد (ACI 207IR) واكنش های شیمیایی پوزولان با آهک آزاد بعد از سن 28 روزه نیز ادامه داشته و موجب افزایش توسعه مقاومت در سنین بالا می شود. در زمانی كه پوزولان در میزان بالا در بتن های با مواد سیمانی كم مورد استفاده قرار می گیرد، این موضوع بیشتر نمود پیدا می كند.
چرا استفاده از یک پوزولان مؤثر در بعضی از سازه ها از قبیل سازه های هیدرولیکی، تصفیه خانه های آب، سازه های زیست محیطی و در پوشش های تونل ها و کانال ها توصیه می گردد؟
رطوبت دائم در دوران بهره برداری موجب به حداكثر رسیدن تركیب پوزولان با آهک گشته و بنابراین باعث كاهش نفوذپذیری، افزایش دوام و بهبود خواص اشاره شده می گردد.
آیا کلیه پوزولان ها دارای خواص مشابه می باشند؟
خیر، با توجه به هدف مورد نظر در پروژه، پوزولان مصرفی باید مطابق ملزومات و مشخصات فنی تعیین شده انتخاب گردد. به طور مثال در صورتی كه هدف كاهش انبساط ناشی از واكنش قلیایی سیلیسی باشد، پوزولان مصرفی باید مشخصات لازم را در این زمینه دارا باشد.
آیا استفاده از پوزولان، آب اختلاط را افزایش می دهد؟
به طور كلی، خاكستر بادی آب لازم برای اختلاط را اندكی كاهش می دهد. در حالی كه سایر پوزولان ها اندكی آن را افزایش می دهند (ACI 232R) سطح مخصوص بالا میکروسیلیکا باعث می شود (در مصارف بالا این پوزولان) آب مورد نیاز برای رسیدن به یک كارایی مشخص افزایش یابد. این مشکل در اغلب مواقع، با استفاده از ماده افزودنی كاهنده آب با دامنه بالا(HRWRA) كه میزان آب را به مقدار زیادی كاهش می دهند، قابل حل می باشد (ACI 234R) میکروسیلیکا با مقدار مصرف پایین (كمتر از %7 وزن مواد سیمانی) آب مورد نیاز را كاهش می دهد. علت این امر، این است كه میکروسیلیکا فضاهای میان ذرات سیمان كه توسط آب اشغال شده است را پر می كند و جایگزین آب اشغال شده می گردد.
آیا استفاده از پوزولان موجب افزایش ترك های جمع شدگی سازه های بتنی در شرایط بهره برداری می شود؟
خیر. این مشکل با عمل آوری مناسب حل می گردد. در شرایط بهره برداری و محیطی یکسان، سازه هایی كه از پوزولان در آنها استفاده شده است، در مقایسه با سایر سازه های مشابه تفاوت قابل ملاحظه ای را در تعداد و عرض ترک های ایجاد شده نشان نمی دهد.
نحوه تأثیر پوزولان بر مقاومت بتن در برابر یخ زدن و ذوب شدن چگونه است؟
اگر بتن دارای سنگدانه های سالم و مقدار حباب هوای داده شده مناسب بوده و نحوه عمل آوری به گونه ای باشد كه بتن قبل از مواجه با دوره های ذوب و یخ، مقاومتی در حدود 24Mpa كسب كند، عملکرد آن در برابر ذوب شدن و یخ زدن بسیار رضایتبخش است و وجود و یا عدم وجود پوزولان تأثیرگذار نخواهد بود.
نگهداری، حمل، استفاده از پوزولان ها در محل کار چگونه است؟
اساساً، پوزولان ها مشابه با سیمان پرتلند به صورت فله یا كیسه ای نگهداری شده و به صورت وزنی پیمانه می گردند. البته میکروسیلیکا بعضی از اوقات به صورت دوغاب نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
آیا پوزولان یک ماده افزودنی است ؟
جواب: خیر، پوزولان ها جز مواد مضاف هستند. البته در بعضی از مواقع به دلیل خصوصیات منحصر به فرد كه دارند، جز مواد افزودنی نیز به حساب می آیند.
پوزولان طبیعی چیست؟
پوزولان طبیعی یک پوزولان ناخالص یا تدكس شده است كه به صورت ذخایر طبیعی وجود دارد. زمانی كه ماده تا دمای كمتر از دمای ذوب حرارت داده می شود، تركیب یا حالت فیزیکی آن تغییر می كند كه در اصطلاح تدكس گفته می شود. پوزولان ناخالص یک ماده طبیعی است كه دارای خواص پوزولانی می باشد. در این مورد می توان به توفانهای آتشفشانی پاسیلیس ها، چرت های اپلاین و شیست ها، خاكهای رس ودیاتومه اشاره كرد.
© کپی مطالب تنها با ذکر منبع و درج آدرس وبسایت مجاز است.
شما میتوانید از طریق سامانه پرسش و پاسخ سوالات متداول خود را در حوزه بتن و محصولات شیمیایی ساختمان مطرح نمایید.
سوالات خودتان را از طریق فرم زیر برای ما ارسال نمایید.